Odlewnictwo – to najtańsza i najbardziej wydajna technika wytwarzania wyrobów metalowych o wymaganym kształcie i właściwościach, polegająca na wypełnieniu ciekłym stopem metalowym formy odlewniczej w której odwzorowano wyrób np. tłok silnika, pokrywę zaworów, wirnik i korpus turbiny, felgę samochodową, dzieło artystyczne (pomnik, statuetka, medal). Odlewy są niezbędne w każdej dziedzinie gospodarki, zarówno w przemyśle ciężkim, maszynowym, samochodowym, lotniczym, jak i w przypadku produkcji sprzętu elektronicznego i wyrobów artystycznych. Obserwuje się stale zwiększający się udział odlewnictwa jako techniki przetwarzania i wytwarzania wyrobów metalowych. Odlewnictwo ma w Polsce długoletnią tradycję, utrwaloną pozycję w gospodarce, stoi na wysokim poziomie zarówno w sferze technologii jak i nauki. W porównaniu z innymi metodami kształtowania wyrobów metalowych technologie odlewnicze wykazują szereg zalet m.in. prawie nieograniczone możliwości wykonania wyrobów o skomplikowanym kształcie zewnętrznym i wewnętrznym oraz niższe koszty wytwarzania. W wielu przypadkach technologie odlewnicze są niezastąpione. Analiza danych dotyczących światowej gospodarki i jej dalszych tendencji rozwojowych wskazuje na stale zwiększający się udział odlewnictwa w wytwarzaniu wyrobów metalowych. Charakterystycznym jest to, że największy przyrost produkcji odlewów występuje w krajach przodujących pod względem ekonomicznym. Stymulatorem zwiększającej się produkcji odlewanych elementów konstrukcyjnych maszyn i urządzeń jest rozwój różnych dziedzin wytwórczości, jak np. przemysłu samochodowego.

Z dziejów odlewnictwa

Odlewnictwo należy do najstarszych sztuk wytwarzania przedmiotów. Znane było już w starożytności i przez całe tysiąclecia decydowało w dużym stopniu o rozwoju cywilizacji. W IV tysiącleciu p.n.e. Sumerowie (Azja Mniejsza) wykonywali odlewy ze stopów miedzi z ołowiem. Egipcjanie ok. 3000 lat p.n.e. wytwarzali już odlewy z brązu cynowego. Grecy (600 lat p.n.e.) doprowadzili odlewnictwo brązu do wysokiego poziomu technicznego. Na ziemiach polskich ślady stosowania odlewnictwa z epoki brązu (1700-700 p.n.e.) znajdują się w Wielkopolsce, na Pomorzu i na Śląsku. Znacznie później wprowadzono odlewnictwo żeliwa. Znane ono było w Chinach w VII-V w.p.n.e. W Europie rozwinęło się dopiero w końcu XIV w. We wczesnym średniowieczu silnym ośrodkiem odlewnictwa był Kraków. Rozpoczynają w tym czasie pracę między innymi pierwsze ludwisarnie, zajmujące się trudną sztuką odlewania dzwonów i armat. Z okresu średniowiecza znane są w Polsce także inne, wspaniałe świadectwa kunsztu odlewniczego, jak na przykład kolumny romańskie w Strzelinie i słynne drzwi katedry gnieźnieńskiej. Momentem przełomowym dla rozwoju odlewnictwa żeliwa było wynalezienie żeliwiaka na koks przez Anglika J. Wilkinsona w 1794 r. Dzięki temu odlewnie żeliwa mogły powstawać z dala od hut, nawet w krajach słabo uprzemysłowionych. Pierwszy odlew staliwny (dzwonu) wykonał J. Mayer w 1851 r., natomiast pierwsze odlewy ze stopów aluminium wykonano w końcu XIX w. W początku lat 30-tych XX w. rozwinięto produkcję odlewów ze stopów cynku i magnezu oraz wprowadzono metodę odlewnictwa ciśnieniowego. Techniczny rozwój cywilizacji w ubiegłym wieku stworzył znaczne zapotrzebowanie na odlewy, lecz dopiero na początku ubiegłego stulecia dokonało się wyodrębnienie odlewnictwa jako samodzielnej dyscypliny.

Odlewnictwo dzisiaj

Odlewnictwo jest obecnie jednym z największych producentów wyrobów dla większości dziedzin gospodarki. Nowoczesne odlewnictwo wykorzystuje aktualne osiągnięcia z wielu dyscyplin naukowych. Jest to najtańsza, najbardziej wydajna i niezawodna technika wytwarzania gotowych wyrobów użytkowych lub elementów składowych produktów wytwarzanych przez inne gałęzie przemysłu. Największym odbiorcą odlewów jest przemysł maszynowy (udział odlewów w całej masie maszyn i urządzeń wynosi 40-85%). Przemysł środków komunikacji (kolej, samochody, samoloty, statki), budownictwo, przemysł zbrojeniowy, przemysł sprzętu gospodarstwa domowego i gospodarka komunalna. zużywają setki tysięcy ton odlewów z różnych stopów oraz tworzyw niemetalicznych. Oprócz samodzielnych zakładów odlewniczych w wielu większych zakładach przemysłowych istnieją wydzielone odlewnie. Odlewnictwo to nie tylko wielki przemysł, ale także drobna wytwórczość i rzemiosło. Technologie odlewnicze wykorzystuje się także w takich dziedzinach jak jubilerstwo, protetyka dentystyczna i medyczna (endoprotezy). Analiza światowej gospodarki i jej dalszych tendencji rozwojowych wskazują na stale zwiększający się udział odlewnictwa jako techniki przetwarzania i wytwarzania wyrobów metalowych. Odlewnictwo jest nadal ważnym i trwałym elementem rozwoju gospodarczego krajów. Najwięcej odlewów produkują takie kraje, jak: USA, Chiny, WNP, Japonia, Niemcy, Indie, Francja i Korea; Polska lokuje się w połowie drugiej dziesiątki największych producentów wyrobów odlewniczych w świecie i jest pod tym względem piątym krajem w Unii Europejskiej.

Odlewnictwo w Akademii Górniczo-Hutniczej

Odlewnictwo w Akademii Górniczo-Hutniczej Początki odlewnictwa w Akademii wiążą się z Wydziałem Hutniczym, na którym od początku prowadzony był wykład z odlewnictwa. W 1935 r. utworzona została na Wydziale Hutniczym Katedra Metalurgii Surówki i Odlewnictwa. Powołanie tej Katedry wiązało się z rozwojem odlewnictwa krajowego i dużym zapotrzebowaniem na specjalistów z tego zakresu. W 1946 roku w obrębie Wydziału Hutniczego utworzono Oddział Odlewniczy. Powstała także Katedra i Zakład Odlewnictwa. W tym czasie powstaje także w Krakowie Instytut Odlewnictwa, jednostka badawczo-naukowa Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego oraz Zjednoczenie Przemysłu Wyrobów Odlewniczych. Kraków staje się silnym ośrodkiem polskiego odlewnictwa.. W roku akademickim 1951/52 Wydział Odlewniczy (przemianowany rok później na Wydział Odlewnictwa) rozpoczął swoją samodzielną działalność naukowo-dydaktyczną. Stworzenie samodzielnego wydziału wiązało się z dużym rozwojem odlewnictwa jako ważnej gałęzi przemysłu polskiego, zwiększającym się zapotrzebowaniem na kadrę inżynierską oraz potrzebą intensyfikacji prac naukowo-badawczych budujących podstawy nowoczesnego odlewnictwa.

Od tamtego czasu poszerzyła się znacznie oferta kształcenia przez uruchomienie nowych specjalności (Ochrona środowiska w odlewnictwie, Odlewnictwo precyzyjne i artystyczne, Wirtualizacja technologii odlewniczych) oraz studiów doktoranckich, magisterskich studiów uzupełniających i studiów podyplomowych. Utworzono również Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Nowej Soli, mieście o dużych tradycjach odlewniczy.